Zengin Dünya, Aşıları Fakir Ülkelerle Hızlı Veya Adil Paylaşmayı Reddediyor

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

BMJ’ de yayınlanan “Profiteering from vaccine inequity: a crime against humanity?” başlıklı yazıdan:

Aşı eşitsizliğinden kazanç: insanlığa karşı suç mu?

Şirketler ve zengin ülkeler ölümcül bir covid-19 aşısı “koruma şantajı” yaratıyor.

Pandeminin başlarında, Pfizer Kovid-19 aşısından kâr etme niyetini açıkladı.

2021’in ilk üç ayında Pfizer’in aşısı 3, 5 milyar dolar (2, 5 milyar sterlin; 3 milyar euro) gelir ve yüz milyonlarca kâr getirdi.

Diğer şirketler de Kovid-19’dan olağanüstü kârlar elde ediyor.

Kovid-19 aşısını geliştirmek için kamu fonu alan Moderna, aşı satışlarından birkaç milyar dolar kazanacak.

Astra Zeneca bile ünlü “kâr amacı gütmeyen” modeliyle milyarlarca gelir elde edecek ve pandeminin sona ereceğini düşündüğü anda fiyatı yükseltmekte özgür olacak.

Buna karşılık zengin dünya, aşıları daha fakir ülkelerle hızlı veya adil bir şekilde paylaşmayı reddediyor.

Birleşik Krallık’ta nüfusun yüzde 60’ı tam aşılıyken, Uganda’da bu oran sadece yüzde 1’dir.

Dünya nüfusunun yüzde 20’sine ev sahipliği yapan en az varlıklı 50 ülke, tüm Kovid-19 aşılarının sadece yüzde 2’sini aldı. Zengin dünya utanmalı.

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), zengin milletlerin takviye aşılamayı durdurmasını ve bunun yerine daha az varlıklı ülkelere aşı göndermesini istiyor.

Yine de Pfizer, zengin devletlerin WHO’ yu görmezden gelmesini; güçlendirici dozlar tavsiye ederek beklenen gelirini 33,5 milyar dolara yükseltmesine yardımcı olmasını bekliyor.

Pandemik vurgunculuk, bize göre, soruşturma ve inceleme gerektiren bir insan hakları ihlâlidir.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, herkesin “bilimsel ilerlemeyi ve onun yararlarını paylaşma” hakkına sahip olduğunu belirtir.

Böyle bir ilerleme, ciddi hastalık ve ölüm şansını azaltan, kamu finansmanı ile etkili Kovid-19 aşılarının geliştirilmesinin hızlandırılmasına yol açtı.

Afrika, Asya ve Lâtin Amerika’da aşı ile önlenebilir ölümler ve hastalıklar benzeri görülmemiş bir hız ve ölçekte gerçekleşiyor.

Bu kıtalar, pazar güçlerini esneten zengin ülkeler tarafından köşeye sıkıştırılıyor.

Bu ölümlere neyin sebep olduğunu açıklığa kavuşturalım: Siyasi irade eksikliği ile birlikte patent ve fikri mülkiyet korumasına dayalı serbest piyasa, kâr odaklı bir girişim.

İddiaların aksine dünyaya yetecek kadar aşı yapmak mümkündür.

Son 100 yılın en kötü salgınının ortasında, aşılar serbestçe temin edilebilen bir kamu malı yerine, şirketlerin sahip olduğu ve zenginlere satılan bir meta olarak kalıyor. Zengin ülkeler bu yıl bir milyar “fazla” dozu stoklamak yerine Covax’a verebilir.

Pandemik vurgunculuk, bize göre, soruşturma ve inceleme gerektiren bir insan hakları ihlâlidir.”

Kaynak: https://www.bmj.com/content/374/bmj.n2027

***

KAMRAN ABBASİ: “Pandeminin sona ermesini istiyorsanız, acil küresel aşı eşitliği çağrımızı destekleyin. Politikacılar tarafından desteklenen şirketler aşı eşitsizliğinden yararlanıyorlar. Bu bir insanlık suçudur ve durdurulmalıdır”. Kaynak: https://twitter.com/KamranAbbasi/status/1429370989939511300?s=20

NANCY OLIVIERI: “Salgının *2028* yılına kadar sürmesi bekleniyor. Bunun sebeplerinden biri zengin devletlerin aşı istiflemesidir. En iyi stokçuya verilecek altın madalya da nüfusunu 5.2 kez aşılayacak kadar aşı satın alan Kanada’ya verilmelidir.” Kaynak: https://twitter.com/DrNancyOlivieri/status/1429429842144022532?s=20

NYT: CDC’ nin araştırması aşı etkinliğinin azalabileceğini gösteriyor.  Tüm Amerikalıların gerçekten güçlendirici dozlara ihtiyacı var mı? “Veriler, genel halka değil, bağışıklığı aşırı derecede baskılanmış kişilere ve huzurevinde kalanlara ek doz aşı verilmesini destekliyor.” Kaynak: https://www.nytimes.com/2021/08/18/health/covid-cdc-boosters-elderly.html

GHEBREYESUS “GHEBREYESUS “Küresel bir köyde yaşıyoruz. Kovid-19 bir yerlerde dolaştığı sürece, her yer için hâlâ bir tehdittir. Yarım ateşi söndüremeyiz. Yangının yarısını söndürmek işe yaramaz“.  Kaynak: https://twitter.com/eerdincus/status/1429484846930345986?s=20

***

EK 1 (22.8.2021): BMJ: “Aşı üretiminin küreselleştirilmesi, fikri mülkiyet haklarının teknoloji transferine izin verecek şekilde gevşetilmesi ve bölgesel üretim merkezlerinin kurulması gerekiyor.” Kaynak: https://twitter.com/bmj_latest/status/1429384108728258561?s=20

***