Kadın çalışanların istihdamının arttırılması ve istihdamda kalıcılığın sağlanması için bir dizi tedbir alınmaktadır. Bu tedbirlerin en günceli de yarım çalışma hakkıdır.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği uygulamasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, İŞKUR ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenmesine karar verilmiştir.
İŞKUR ile diğer kurumlar arasında yapılan çalışma neticesinde Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar belirlenmiş olup 22.08.2017 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde belirlenen genel ilkeler özetle aşağıdaki gibidir:
– Yarım çalışma ödeneği genel olarak bir işverene bağlı olarak çalışanlar ile 506 Sayılı Kanun’un geçici 20. maddesine tabi banka sandıkları statülerine tabi personel için uygulanır.
– İşçinin yarım ödeneğine hak kazanabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir.
– Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır. İşçi/personel mücbir sebepleri belgelendirmek zorundadır. Mücbir sebebin başladığı tarih başvuru süresini durdurur.
– Yarım çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işveren tarafından belirlenir.
– Doğumdan sonraki on iki ay içinde çocuğun engellilik durumunun tespiti halinde işçinin yarım çalışma ödeneği süresi, doğum sonrası analık hali izni süresinin bitiminden itibaren on iki aylık sürenin kalan kısmı kadardır. (Çocuğun engeli bulunması halinde yarım çalışma süresi 360 gün olarak uygulanır.)
– Çoğul doğumda, çocuklardan bir veya birden fazlasının engelli olması halinde sadece 360 günlük süre uygulanır.
– Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan aylık olarak ödenir.
– Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Bu damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. (2017 yılında günlük net tutar 58, 80 TL’dir).
– Yarım çalışma yapan işçinin/personelin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve yarım çalışma ödeneği, yarım çalışılan süreye orantılı olarak işveren ve İŞKUR tarafından ödenir.
– Ödeme döneminin hesabında, yarım çalışmanın başladığı ve sona erdiği aylar parmak hesabı yapılarak fiili gün sayısı, ara aylar 30 gün üzerinden değerlendirilir.
– Yarım çalışma ödeneği süresi, aylık olarak on beş günü geçmemek üzere işveren tarafından bildirilen ilgili aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan bilgiler dikkate alınarak hesaplanır.
– Gün sayısının kesirli olarak bulunması halinde tama iblağ edilen kısmı işveren tarafından, diğer kısmı İŞKUR tarafından ödenir.
– Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen işçinin/personelin, bu süre zarfında başka bir işte çalışması halinde, çalıştığı süre için yarım çalışma ödeneği ödenmez.
– Yarım çalışma ödeneği alırken, çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin/personelin yarım çalışma ödeneği işten ayrıldığı tarih itibariyle durdurulur. Yeni bir işe girmesi, bu işyerinde yarım çalışma yapması ve İŞKUR’dan talep etmesi halinde, ödeme döneminin bittiği tarihi geçememek üzere kalan hak sahipliğinden yararlanabilir.
– Yarım çalışma ödeneği almaya hak kazananlar için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden toplam yüzde 32,5 oranında sigorta primleri işçi ve işveren payları, ödenek ödenen gün sayısı kadar İşsizlik Sigortası Fonu’ndan sosyal güvenlik kurumlarına ödenir.
İşçinin yarım ödeneğine hak kazanabilme koşulları
a. Yarım çalışma yapılıyor olması,
b. Hak sahipliğine konu olan çocuğun yaşıyor olması,
c. Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışıyor olması,
d. Doğum ve evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirmiş olması,
e. Doğum ye evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunması.
