Şiir Yorumcusu Şiiri Nasıl Okunmalı

Sevgili okurlarım, mursel@yazarportal.com Türkiye İnteraktif Köşe Yazarları Gazetesinde yazmış olduğum makalelerimi her zaman sizlerle paylaşmaktayım. Bu-günkü yazım da, iki makalenin devamı olan, “Şiir Yorumcu Şiiri Nasıl Okumalı” başlıklı yazımı da, siz okurlarımla paylaşmak istedim.

Bizler birey olarak her birimizin yaşantısında, şiirle tanışıklığımız olmuştur. Çeşitli konularda şiirler yazmış ve arkadaşlarımızla paylaşmışızdır. Ama yazmış olduğumuz şiirleri okumaya gelince, hayli sıkıntılar çektiğimiz de bir gerçektir. O nedenledir ki, bilmediğimiz bir takım kuralları tecrübeme dayanarak siz okurlarımla paylaşmak istedim.
Çeşitli konularda şiirler yazan ve kendimize şair diyen bizler, öncelikle şiirin nasıl okunacağı hakkında bilgi ve beceri sahibi olma gayretini içinde olmalıyız.
Şair, yazmış olduğu bir şiiri veya başka bir şairin şiirini, herhangi bir yerde okuması gerekiyorsa, öncelikle o şiirin bütünlüğü hakkında fikir sahibi olması gerekir. Şöyle ki, o şiirin içinde geçen sözcüklerin anlamını, manasını ve neyi ifade ettiğini kavraması şarttır. Şair bu gereği yerine getirdikten sonra, şiirin neyi anlatmak istediği düşüncesine uygun bir ses tonuyla, o şiiri oku-malıdır. İşte o zaman şiirin okunuş şekli, dinleyici üze-rinde etkisini göstermiş olur. Okuyucu hangi tür şiir okunmuş olursa olsun, mutlaka o şiiri ezberlemesi önemlidir. Nedenine gelince, bir şiiri kâğıda bakarak okumak, dinleyici üzerinde her hangi bir etki sağlamaz. Bu etkiyi sağlamak için, şiir her zaman sesli okunmasa bile, zaman zaman tekrarını sessizce içinden geçirerek okumalıdır. Hatta ezberlenen şiirleri, yatakta bile beyin süzgecinden geçirmeliyiz. Bu şekilde egzersizlikler sonucunda okunan şiirler, dinleyicilerinin dikkatini çekmiş olur. Şairde anlamlı ve güzel bir şiir okumanın zevkini tatma becerisini kazanmış olur.

Bu dikkatin ötesinde, bir başka hususta, şiir okurken acele edilmemelidir. Hızlı bir tempoyla okunan şiirler, dinleyiciyi etkilemez. Dinleyiciyi etkilemek için, mutlakla şiir yavaş bir tempoyla okunmalıdır. Hatta, ritim ve vurgulamalara dikkat edilmelidir. İşte o zaman, okunan şiire karşı dinleyicinin algılama gücü, daha etkin olmuş olur.
Sevgili okurlarım, şiiri okuyan kişi kendinden emin ve rahat olması gerekmektedir. Çünkü rahat oluşu saye-sinde, şiirin türüne göre anlamlı bir ses tonu kullanılır. İşte bu rahatlıkla ve iyi bir ses tonuyla okunan şiiri fark eden dinleyiciler, şiir okuyan kişiyi dikkatli bir biçimde sonuna kadar dinlemiş ve izlemiş olurlar. Bu tür çalışmaların tam anlamıyla eksiksiz yerine getirilmesinde, kelimelerin de doğru telaffuz edilmesi şarttır. Hatta bir birine yakın olan kelimelerin anlamlarına uygun bir şekilde, okunması gerekir.
Dikkat edilmesi gereken bir başka hususta, şiirde var olan beden dili ve çeşitli mimik hareketlerinin, dinleyici üzerindeki etkisi de önemlidir. Hatta şiiri okurken, gözlerimizle dinleyiciyi takip etmeniz sonucu, dinleyiciyle aranızda büyük bir enerji alış verişine sebep olmuş oluruz. O andaki dinleyicilerle oluşan göz temasınız sayesinde, dinleyiciler de duygu katsayısı yükselir. Dinleyiciler de aynen senin yaşadıklarını yaşamış olurlar. Kısacası kendisini şiirin içinde bulup, şiirin kendisi için yazıldığını ve kendisi için okunduğunu düşünürler.

Sevgili okurlarım, değerli şair dostlarım, biliyorum bu yazdığımın tamamını veya bir kısmını bilmiş olursunuz. Benim yapmış oluğu çalışma bir ön bilgilendirmedir. Hiçbir kişiyi hedef alan bir yazı değildir. Bu yazdıklarımın beklide faydası olur diyedir. Bu hatırlatmayı yaptıktan sonra, son olarak bir hususu da belirtmek istiyorum.
Şiiri, virgüle, noktaya boğmadan (nokta, virgül, ünlem, üç nokta ve soru işareti) yazılmalıdır. Sebebine gelince, noktalama işaretleriyle şiir okuyanı kontrol altına almaktır. Bu esası düşündüğümüzde, imla kuralları hariç, (nokta, virgül, ünlem, üç nokta ve soru işareti) duraklara ve mısra sonlarına konulmamasını tavsiye ediyorum. Sebebine gelince, şiiri yorumlayan kişi durakları kendisi bulmalı ve şiire anlam katarak okumalıdır. Şair yazmış olduğu şiiri noktalama işaretlerine boğması demek, bir anlamda şiiri okuyana, şiirin yazılım şekline göre oku demek istemektedir. Gerekli olmayan noktalama işaretlerini koymak, başlı başına olumsuz bir sonuç doğurmaktadır. Bence de gerekli olansa, imlanın yerli yerinde olmasıdır. Bunun dışında, noktalama işaretle-rinde kaçınmak gerekir. O zaman şiiri iyi bir okuma tekniğine uygun, daha etkili yorumlanmış olunur.

Mürsel ADIGÜZEL
Eğitimci Yazar ve Şair