Sanat, Şiir ve Şair

2020 yılı dermansız dertlerini de heybesinde getirdi insanlığa. Bu dertlerin başında “Covid-19” virüsü geliyor. Halk arasındaki yaygın ifadesiyle “korona virüsü” bütün dünyayı kasıp kavuruyor. Gözle görülmeyen, ancak milyon kere büyütebilen teknoloji harikası mikroskoplarla görülebilen bu minnacık virüs tabir caizse dünyayı teslim aldı.             Korona illeti, alabildiğine hızlanan ve devinimiyle baş döndüren hayatı iyice durağanlaştırdı. Bu aslında iyi bir şey. Hayatın hızı karşısında insan kendi ruh ve vicdan aynasına bakmayı çoğu kere ihmal ediyordu. Hep ileriye baktığı için de mâziden ve hatıralardan beslenemiyordu. Hayatın baş döndüren hızı karşısında birçok şeyi ıskalıyorduk. Yavaşlama bize iyi geldi doğrusu. Burnumuzun dibinde olduğu halde Kaf Dağı’nın ardında zannettiklerimizi ancak korona günlerinde fark ettik. Zihnimizdeki uzaklar yakın oldu bize.

Korona günlerinde, başta sanatçılar olmak üzere, herkes ev hayatının güzelliklerini yaşamayı tecrübe etti. Anne evlâdını, kocasını; çocuk annesini ve babasını daha uzun süre gördükçe, hayata dair paylaşımlarını artırdıkça daha iyi tanıdı ve sevdi. Muhabbet güneşi doğdu evlere. Bu en çok da anne baba kokusuna ve ilgisine hasret kalan çocukları sevindirdi.

Covid 19 sanki mahdut zaman içerisinde yeni bir zaman ve zemin açtı bize. Buna “zaman içinde zaman” da demek mümkün pekalâ. Koronadan evvel millet olarak neredeyse okumayı unutmuştuk. Hayatımızı çepeçevre kuşatan bu menfur virüs bizi evlerimize kapadıkça can sıkıntısından okumanın varlığını ve güzelliğini keşfetmeye başladık. “Zamanım olursa belki bir gün okurum” düşüncesiyle bir kenara attığımız kitapları belli bir sıraya koyarak büyük bir iştahla okuduk. Kriz ortamını fırsata çevirerek gerçekleştirdiğimiz okumalarımızla pas tutan zihinlerimizi yeniledik ve okumanın billur  ırmağında gönül dünyamızı yeşerttik. Hayatı daha yavaş ve derinden yaşamaya başladık.

İnsanları dört duvar arasına tıkan ve hareket kabiliyetimizi sınırlayan korona virüsü online (çevrimiçi) yaşamayı öğretti bize. Hemen her şey internet ortamından halledilir oldu. İnsanî ilişkilerde samimiyeti değil de resmiyeti merkeze alan Batı dünyası belki bunu kolay benimsedi; ama sıcak kanlı olan biz doğu insanları bundan pek haz almadık. Çünkü biz insanî ilişkilere çok kıymet veren bir inancın ve kültürün mensuplarıyız. Yalnızlık ve uzaktan sevmek bize göre değil. Zira biz sevdiğimizi canımızın içine (bağrımıza) basarak severiz.

İnsanları adeta evlerine hapseden korona, gizli güçlerimizi keşfetmemize zemin hazırladı. Bu süreçte boş zamanlarımızı verimli ve faydalı uğraşlarla değerlendirmeye çalıştık. Durağanlık ikliminde derinleştik. Korona bize insanın isterse her şartta ve her ortamda çalışabileceğini ve verimli olabileceğini, engellerin beynimizde başlayıp bittiğini öğretti. Mevcut durum fevkalâde zor olsa da ona kolay uyum sağladık. Zaten sosyal bir varlık olan insanın en önemli özelliği yeni durumlara adapte olma süresinin kısa olmasıdır.

Sanat ve sanatçılar, her kesimden insanlar gibi korona virüsten fazlasıyla etkilendi. Bu etkiler hassas insanlar olan sanatçıların hafızalarından öyle kolay silinmeyecektir. Bu etkilerin karşılığını görmek belki de zaman alacaktır. Çünkü sanat bir anda tezahür eden bir şey değildir. Sanat eserinin ete kemiğe bürünmesi için belli bir demlenme sürecine ihtiyaç vardır.

Korona, sanatçıların eserlerini geniş kitlelerle paylaşmasına engel oldu. Zira sergi salonları, tiyatrolar ve sinemalar kapandı, planlanan kitap fuarları iptal edildi. Televizyon dizilerinin setlerine ara verildi. Her şey dijital ortama taşındı. Fakat bazı kesimler güç ve altyapı olarak buna hazır olmadığı için iki elleri böğründe beklemek mecburiyetinde kaldı.

Koronavirüs birçok sektör gibi kitap sektörünü de derinden etkiledi. Üç ay boyunca ekonominin bütün çarkları durduğu için matbaalar da çalışmadı. Matbaalar çalışmayınca kitap ve dergi basım işleri sekteye uğradı. Fakat insanlar ona da bir çözüm buldu. Başta e-dergiler olmak üzere, çok da benimsenmeyen elektronik yayıncılık üç ay içinde üç yıllık yol kat etti. Üç ayın sonunda matbaaların çalışmaya başlamasıyla kitap basımı işinde büyük bir sıçrama görüldü. Özellikle Temmuz ayında kitap basımında tüm zamanların rekoru kırıldı. Temmuz ayında üretilen 60 milyon 637 bin 920 kitap, tüm zamanların temmuz ayı rekorunu getirdi. Kitap yayıncılığında Türkiye dünyada ciro bazında 16, yeni başlık üretiminde ise 6. sıraya yükseldi. Bunlar krizi fırsata çevirmenin somut örnekleri olarak nazarımızda çok kıymetlidir.