‘Harika Haber’

AİHM nin 15 Temmuz bağlantılı devasa boyutta başvuruyla karşı karşıya kalmaması büyük ölçüde bu komisyonun ve Anayasa Mahkemesinin gerektiği gibi işlemesine bağlı olacak. Bu işleyişin sağlanamaması ve kitlesel başvuru olması durumunda ise AİHM pilot dava prosedürünü devreye sokarak karar alma yoluna gidecek Türkiye’de 15 Temmuz bağlantılı uygulamaların AİHM’yi dava seliyle karşı karşıya bırakma riski taşıması geçtiğimiz günlerde kanun hükmünde kararnameyle oluşturulmasına karar verilen Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu’nu da bu kurum açısından ‘umut’ haline getirdi Yeni 4 KHK daha dün Resmi Gazete’de yayınlandı. Yeni KHK ile OHAL komisyonu kuruldu.

Komisyon KHK’lerle işten atılan 95 bin kişinin ve kapatılan kuruluşların başvurularını alacak. Komisyonun AİHM başvurularının önüne geçmek için kurulduğu belirtliyor mağdurlar haklarındaki işlemlere karşı dava açanlar da Komisyona başvurmak zorunda olacak. Komisyonun AİHM’de Türkiye’yi mahkümiyetlerden kurtarmak üzere kurulduğu belirtilirken dava sürecini uzatacağı ve mağduriyetleri artıracağı eleştirisi yapıldı. Komisyonun kurulması ile bugüne kadar açılan davalar hükümsüz kalacak. Davacıların yaptığı dava masraflarının ne olacağına dair KHK’de hüküm yer almadı. 7 kişinin 100 bini bulacak başvuruyu incelemesi çok uzun süreleri alacak. Komisyonda sadece 3 hukukçunun görev yapacak olması da verilecek kararları tartışmalı hale getirecek. Başka herhangi bir iş yapamadıkları için mağdur durumda olan kişiler için sürecin uzaması mağduriyetin artmasına neden olacak. Komisyon kurulması hiç şaşırtmadı.

AİHM’nin önü böylece alınmak istiyor. AİHM kabul ederse, Strazburg’dan 10 yıl karar çıkmaz 685 sayılı KHK ile kurulan Komisyon 7 üyeden oluşacak. Üyelerden 3’ünü kamu görevlileri arasından Başbakan, birini Adalet Bakanlığı merkez teşkilatında çalışan hâkim ve savcılar arasından Adalet Bakanı, birini mülki idare amirleri arasından İçişleri Bakanı, birer üyeyi Yargıtay ve Danıştay’da görev yapan tetkik hâkimleri arasından HSYK belirleyecek. Komisyon, kendi arasından bir başkan ve bir başkanvekili seçecek. Toplantı ve karar yeter sayısı 4 olacak. Çekimser oy kullanılamayacak. Komisyonun sekretarya hizmetleri Başbakanlık tarafından yerineKomisyon, OHAL kapsamında doğrudan KHK’ler ile tesis edilen aşağıdaki işlemler hakkındaki başvuruları değerlendirip karar verecek.

Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarma ya da ilişiğin kesilmesi, öğrencilikle ilişiğin kesilmesi, dernekler, vakıflar, sendika, federasyon ve konfederasyonlar özel sağlık kuruluşları özel öğretim kurumları vakıf yükseköğretim kurumları özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler, haber ajansları, yayınevleri ve dağıtım kanallarının kapatılması, emekli personelin rütbelerinin alınması, OHAL KHK’leriyle gerçek veya tüzel kişilerin hukuki statülerine ilişkin olarak doğrudan düzenlenen diğer işlemler de Komisyonun görev alanında olacak.

Bu işlemlere bağlı olarak OHAL KHK’lerinde yer alan ilave tedbirler ile kanun yollarının açık olduğu işlemler hakkında ayrıca başvuru yapılamayacak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) KHK ile oluşturulan bu komisyonu tanımayabileceğini savunarak AİHM’nin önünü kesmek için hile olarak KHK ile getirildiği için, AİHM, başvuruları iç hukuk yolları kapanmıştır’ diyerek incelemeye alabilir. Bu da Türkiye’yi zor durumda bırakır. Bunun emsalleri var 100 bin kişinin üstünde insan açığa alındı. 7 kişilik komisyon bunu inceleyecek. Bunun yerine idari mahkemeler inceleme yapsaydı yük dağılırdı ve yargı incelerdi. Amaç hak aramak değil, hak aranmasını engellemek. AİHM’ye açılacak davaları bloke etmeyi amaçlıyorlar.

Bu, OHAL KHK’sı ile yapılan bir uygulamadır. AİHM bu nedenle denetim yapabilir. Bireysel olarak insanlar AİHM’ye dava açabilir. İdarenin her işleminin yargı denetimine tabi olması gerekir. Ancak bu komisyon yargı yolunu bloke ediyor. Dolayısıyla bu hüküm etkisiz hale getiriliyor. Bu da komisyonun anayasaya aykırı olduğunu gösteriyor.Saygılarımla

European Court of Human Rights reporter judge Setenay EKŞİOĞLU