Fındıkta Sopa Hem ARGE Hemde “Lisanslı Depo”

Hep yazıyorum bir kez daha özetleyeyim: bana göre fındığın verim artışı ve katma değerle buluşturulması olmak üzere 2 tane sorunu var. Verim artışı ayrı bir yazı konusu, katma değerle buluşturulmasının olmazsa olmazı ise lisanslı depo ve ürün borsasının kurulması.

2007 yılından beri Avrupa Birliği tarafından verilen yardımlar, Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) olarak bilinen tek bir başlık altında toplanmıştır.

İPA’nın altında 5 ana başlık var. Bu başlıklardan 3. sü Bölgesel Kalkınma olup; çevre, ulaştırma ve bölgesel rekabet edebilirlik alt başlıklarından oluşmakta. Bölgesel rekabet edebilirlik alt başlığında inşaat ağırlıklı projelerde hibe alt limiti 2 milyon AVRO olup üst limit bulunmamakta.

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programının hedef bölgesini, 2001 yılı verilerine göre NUTS II seviyesinde (26 bölge) kişi başı milli geliri, Türkiye ortalamasının % 75’inin altında kalan 43 il oluşturmakta.

Bugünlerde Ordu’da harıl harıl lisanslı depo tartışılıyor. “Bir Giresun Olamadık” diyenler var, lisanslı depo olmazsa olmaz diyenler var, “Giresun yaptı Ordu yapamadı” diyenler var ve tartışmalar sürüp gidiyor.

Yukarıda bahsettiğim İPA, 2007-2013 dönemi olarak uygulandı, şimdi de 2014-2020 dönemi uygulanıyor.

Bilindiği üzere Giresun Ticaret Borsasının İPA 2007-2013 Bölgesel Kalkınma (Bölgesel Rekabet Edebilirlik) hibe başlığına 2008 yılında sundukları Lisanslı Depo projeleri kabul edildi, müzakereler sonunda mutabakat sağlandı, projeleri yapıldı ve tüm işlemler tamamlandı ve proje uygulandı.

Proje 10 milyon AVRO bütçeli olup tamamı hibe kapsamında. Giresun bu projeyi yaparken Ordu da boş durmamış, aynı başlığa ve yaklaşık aynı bütçe ve hibeli “Arım Balım Peteğim” projesini sunmuş, kabul edilmiş, benzer aşamalardan geçerek tamamlanmıştır. Emeği geçenlerden Allah razı olsun.

Birbirimizi yormaya, karalamaya, yıpratmaya gerek yok. İPA 2014-2020 döneminde aynı hibe başlığı tekrar açılacak. Aynı başlığa benzer ad altında lisanslı depo yapımını projelendirilerek destek alabiliriz. Fındığın başkenti Ordumuz koordinasyonunda, Giresun’un dışında yoğun fındık üretimi yapılan illerle birlikte hareket edilebilir.

Önerim, Ordu Ticaret Borsası öncülüğünde, fındığın yoğun yetiştirildiği illerin Ticaret Borsalarının desteğinde fındığın lisanslı depo sorununu tamamen çözecek büyük ölçekli bir proje hazırlanıp sunulmasıdır. Bu proje muhtemelen 4-5 ilin ortak projesi olacağı için kabul edilme oranı da yüksek gözükmektedir.

Bu çalışmalar Ticaret Borsalarımızın öncülüğünde ve koordinasyonunda olabileceği gibi, Ticaret ve Sanayi Odalarımızın, Büyükşehir ve diğer belediyelerimizin ve buna benzer tüzel kişiliği olan yapılanmaların veya bunların tamamının koordinasyonunda da yapılabilir.

Bende fikir sahibi olarak taşın altına elimi koymayı, Ordu Sanayici ve İş Adamları Derneği (ORDUSİAD) adına ücretsiz olarak yazmayı, diğer ilgili ve istekli kurumları organize etmeyi taahhüt ediyorum.

Kıymetli okuyucularım, çok teknik bir konuyu ilimizin güncel bir sorununun çözümüyle ilişkilendirerek detaylara girmeden anlatmaya çalıştım. Fındığın başkenti Ordu’ya, fındığın bu kadar önemli bir sorununun çözümünde fındık bölgesindeki illere abilik yapmasının çok yakışacağını düşünüyorum.

Bu kapsamda, üretim miktarları düşünüldüğünde ve Giresun’da yapılan lisanslı depo büyüklüğünde;

• Ordu’da 2 (biri merkez ve biri de Fatsa veya Ünye’de)
• Trabzon’da 1 (Rize ve Artvin illerine de hizmet verecek)
• Samsun’da 1 (Sinop’a da hizmet verecek)
• Sakarya’da 1 (Kocaeli’ye de hizmet verecek)
• Düzce’de 1 (Bolu’ya da hizmet verecek)
• Zonguldak’ta 1 (Kastamonu ve Bartın illerine de hizmet verecek)

toplam 7 ayrı lisanlı depoyu fındık esas olmak üzere belki de bir miktar çok amaçlı olarak bölgesel bir proje altında hayata geçirebiliriz.

Hibe kaynağı olan İPA’nın Bölgesel Kalkınma başlığının Bölgesel Rekabet Edilebilirlik alt başlığı tam da bu formatta projeleri desteklemeye yönelik.

Kanaatimce 7 lisanslı depo toplamda 50-70 milyon avro aralığında bütçeli olacak.

Önümüzde neredeyse tıpa tıp aynı konuda uygulanmış ve yaşanmış Giresun lisanslı depo örneği var.

Tamamı hibe olmak üzere hibe kaynağı net, uygulama adımları net, olması gereken tarafları net…Tek netleşmesi gereken ise tarafların Sayın Başbakan Yardımcımızın himayelerinde bir araya gelerek adım atmaya karar vermeleri. Devamı zaten kendiliğinden gelecek…