Fermuar!

Namı diğer, cırcır!

İnsanoğlunun en önemli icadlarından birisi olan fermuar, Fransızca’da sağlamca, muntazamca kapatıcı anlamına gelen “fermoire” sözcüğünden Türkçemize girmiştir. Sadece fonksiyon / işlev olarak değil çoğu zaman önemli bir görsel aksesuardır kıyafetlerimizde.

Çoktandır içeriğinde geveze veya dedikoducu kişileri de kasdedeceğim özel bir yazı kaleme alacaktım bu vesile ile, nasip bu güneymiş.

İster metal olanları ister plastik olanları olsun fermuarın hayatımızdaki işlevini her birimiz biliriz. Tabi burada sadece maddi işlevinin yanında mecazi işlevini de dile getirmeden olmaz.

1891 yılında insanlara merhaba diyen fermuar zamanla geliştirilerek ve daha da basitleştirilerek özellikle de plastik fermuarların geliştirilmesiyle çok daha pratik ve kullanışlı hale gelmiştir. Whitcomb Judson 21 Eylül 1922 de öldüğünde Chicago’da bütün fermuarlar yarıya indirilmiştir.

İnsanoğlu, sürekli olarak açılıp kapattıkları elbiseleri için önce karşılıklı delikler/ilikler açmışlar sonra bunları çengelli kemiklerle veya taşlarla veya ağaçlarla birleştirmişler. Zamanla düğmeler icad edilmiş ve daha sonra çıtçıtlar ve özellikle de cırtlar icad edilerek eski vazgeçilmezliği kalmasa da hala birleştirici malzeme olarak en sağlam birleştirici özelliğini korumaktadır.

Fermuarda birbirine kenetlenmek için hazırda bekleyen çengelli mekanizmalardan belki de daha çok önemli olanı birleştirici olan sürgüsüdür. Sürgünün çift işlevi insanların da “İYİ” ve “KÖTÜ” yönleridir. Adına birleştirici dediğimiz fermuarın ortasındaki hareketli mekanizma bir yönde birleştirici fonksiyon yerine getirirken bir yönde de bozucu veya ayırıcı fonksiyon yerine getirmektedir.

Enformasyon / Dedikodu / Birleşme ve Ayrılıklar:

Öteden beri hep insanlar bilginin paylaşımını önemsemişler ve paylaşım ile bilginin kutsiyetinin veya faydasının yayılmasından bahsedilmiştir. Ne var ki, paylaşılan bilgi, doğru veya hakça bir bilgi değil de yalan veya yanlış bilgi ise, bu sefer fermuarın orta mekanızmasının birleştirici değil ayırıcı fonksiyonu ortaya çıkar. Bu nedenle orta mekanizma rolünde olan kişilerin yalan ve yanlış bilginin paylaşılmaması gerektiği konusunda AKL-I SELİM davranmaları son derece önemlidir. Aksi takdirde, ilkokul çağlarında oynadığımız “kulaktan kulağa” oyununda olduğu gibi ilk kulağa “kapat” olarak verilen bir kelime, son kulaktan “tokat” olarak bile çıkabilmektedir.

Fermuarlar her ne kadar sağlam kapatıcılar olsalar bile, bozulduklarında telafisi oldukça güç sorunlar doğurabilmektedir. Bu nedenle fermuarın bozulmasına karşı kaliteli ürünler, çıtçıt veya cırcırla veya düğme ile desteklenmektedirler. Nasıl konfeksiyon veya eşyalarda böyle garanti önlemleri alınıyorsa, toplumda boşboğaz ve yalan ve yanlış bilgiyi ayırt etmeksizin paylaşan zevzeklere karşı tarafların “b” planı veya “c” planı yaparak her zaman tedbiri elinden bırakmamaları gerekmektedir.

Aksi takdirde, “ben bir yalan uydurdum, sonra kendim de inandım” deyimindeki gibi, bu yalan gelir zevzek ve dedikoducuları canevinden vurur.

Fermuar nasıl ki çok kolayca açılıp kapanabilen en pratik bir birleştirme ve açma aracı ise, “bilgi” de bir o kadar önemli çift yönlü çalışan bir olgudur.

Paylaşılan bilgilerin çoğunlukla “yalan” veya “yanlış” bilgilerin olduğu toplumlarda veya ortamlarda yıkım, çöküntü veya kabus eksik olmaz. O nedenle ki, bütün din ve ahlak öğretileri doğrudan veya dolaylı bilgi aktarımlarında “doğruluk” ve “hakçalık” ölçülerinden ayrılınmaması gerektiğini ortaya koyar.

Fermuar ise eğer ağzınız,

Bilin ki geniş olmalı karnınız.

Açarsanız ölçüsüz fermuarınızı,

Kabus çöker üstünüze, ağlarsınız zârı zârı.

Kapalıysa fermuarınızın dişleri,

Kapanır çevrenizdekilerin didişmeleri.

Yalana sarıldıkça yağlarsınız fermuarı,

İsteseniz de toparlayamazsınız artık bağırı çağırı.

Bu gün de nevbahara uymayan kuş cıvıltıları yerine yalan sözlerin cırcır ettiği toplumun bir başka sorununu dile getirmiş olduk. Kahveniz köpüklü, fermuarınız (diliniz ve dîliniz) ölçülü olsun efendim.

Yazı Sözlüğü:

Dîl: (Farsça) Kalp, gönül

Not:

Bu yazı, www.bilgiagi.net, www.bilgievreni.com, www.gazetecanik.com, www.kamudanhaber.com,

www.siyasalforum.net, www.ahmetfidan.com ile, Halkın Sesi, Gazete Canik vb. kağıt bası gazetelerde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.