Enflasyon Düşerken Vatandaşı Ezdi

Çoğumuzun sık dile getirdiği ya da duyduğu sorudur “enflasyon madem düşüyor neden, temel ihtiyaç maddelerinin fiyatları neredeyse her aldığımızda biraz daha artıyor”

Evet, ülkedeki enflasyon hesabının sokağın gerçeğini ne kadar yansıttığına dair soru işaretleri çoğumuzun peşini bırakmaz.

Yanıtı kabaca biliyoruz oysa… Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 449 maddelik bir sepet oluşturuyor daha sonra yaklaşık 27 bin 400 işyerinden sepetteki ürünlerin fiyatlarını alarak Tüketici Fiyatları Endeksi “TÜFE’ rakamlarını belirliyor.

Peki bu rakamlar sokağın gerçeğini ne kadar yansıtıyor.

Türkiye geneli temeli ihtiyaç maddelerindeki değişimlerin analizini yapmak için TÜİK İzmir Bölge Müdürlüğü’ne gittik.

Bölge Müdürü Rıdvan Yaka, ellerindeki tüm bilgileri kamuoyu ile paylaşma iradesine sahip kolay rastlanmayan bir bürokrat. Rakamların üzerinde gezinirken, hem vatandaşın enflasyon gerçeğini ortaya çıkarmaya hem de aradaki farkın tanımını yapmaya çalıştık.

*****

Çok gerilere gitmeden yalnızca dört yıl önceden başladık. Halkın diğer detay ihtiyaçlarını bir kenara bırakarak olmazsa olmazlar; gıda, su, ulaşım, tüp gibi temel ihtiyaçlarını hedef aldık.

Bunu da sağlıklı olması açısından TÜİK’in 20 ayrı market ve alışveriş merkezlerinden aldığı ortalama fiyatları önümüze koyarak hesapladık. 2005 Aralık ayı endeksi ile 2009 endeksi karşlaştırıldığında, dört yılda ürün bazında fiyat artışları birçok üründe yüzde 50 ile yüzde 100’e arasında oldu.

“Enflasyon düşüyor” masalının altından “vatandaş eziliyor” gerçeği çıktı.

İktidar, Türkiye genelinde düşen enflasyon oranlarıyla vatandaşın gönlünü kazanmaya çalışırken, ceplerdeki delik dört yılda hızla büyüdü.

*****

2005 yılından bu yana Türkiye genelinde; pirinçteki artış yüzde 77.7 olurken, koyun etinde yüzde 93.6, tavuk etinde 107.2, beyaz peynirde 157.3, kuru üzümde 75.1, kuru soğanda 81.2, mercimekte 115.5, elektrikte 65.2, tüpte 50,5’lik artışlar karşımıza çıktı. Rekor limonda. Limon fiyatı dört yılda yüzde bin 49.2 arttı.

2004 yılını da içine aldığımızda yani beş yıllık süreçte gruplar bazında ise; gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 88.85, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 159, giyim ve ayyakabıda yüzde 132, konuttta yüzde 108’lik artış var.

Bu rakamlar insana “iyi ki enflasyon düşüyor” dedirtiyor. Ya düşmeseydi!

Öncelikle şunun üzerinde net durmak gerekiyor. Enflasyonda düşen sadece geçmişe göre artış hızı. Yoksa fiyatlar artmaya, özellikle vatandaşın olmazsa olmazı gıdada, suda, elekrtikte, tüpte yükselmeye devam ediyor. Enflasyon hesabı 449 kalem mal ile yapılırken, bu kalemlerin enflasyon sepeti içindeki oranları gözönüne alındığı için, tek kalem mala gelen zamlar sepetin genelini çoğunlukla etkilemiyor. 449 kalem maldan oluşan enflasyon sepeti her yıl yenileniyor.

Sepet geçmiş yıllara göre daha çok ihtiyaçları kapsasa da içinde yine yurtdışı turlar, şans topu, at yarışı, kontak lens, hacca gidiş gibi kalemler dikkatimizi çekmeye devam ediyor.

Enflasyon sepetinde yalnızca ekmeğin, yerini biliyoruz yüzde 4. Ekmeğin fiyatı kritik. Yüzde bir artış gelse, etkisi yüzde 4 olabiliyor. Ancak diğerlerini TÜİK Bölge Müdürü de bilmediğini ifade ediyor.

*****

Enflasyon sepetini oluşturmak için TÜİK her ay 900 haneye gidiyor. Bu ailelerin adresleri de Ankara tarafından belirleniyor. Ailelerin tüm harcama kalemleri çıkarılıyor. Bu birinci aşama. İkinci aşamada çıkan harcama kalemleri için Türkiye genelinde 27 bin 400 market ve işyerine gidiliyor. İzmir’de TÜİK elemanları ayda 850 işyerine uğruyor. Pazar manav da takip ediliyor.

Tüm bunlardan çıkan sonuçların ortalaması Türkiye genelinde TÜFE fiyatlarını yansıtıyor. İşte karşımıza her ay çıkan ülke geneli rakamlar bunlar…

Buna baktığınızda 2005 yılında 7,72 olan TÜFE rakamı 2009’da 6,53. Yani düşüyor!

Şimdi isteyen sevinsin..

Peki vatandaş dört yılda ne kazandı? Yine resmi rakamlara bakalım. İimalat dört yıllık toplam ücret artışı yüzde 49.8 olarak görünüyor. Global krizle, yüzbinlerce insanın işsiz kalması, kısa çalışma metoduyla çalıştırılması tabii ki bu rakamda yok.

Ya da şöyle yapalım. Son dört yıldır aldığınız maaşlara bir bakın. Geliriniz, beyaz peynir, et, tüp kadar yani yüzde yüze varan oranlarda artıysa kurtardınız.

Gerisi yani milyonlarca çalışan, vatandaşı ise enfasyon canavarının ağzında yaşam savaşı veriyor.

Türkiye geneli temel ihtiyaç maddeleri artışı

Ürün            2005 Aralık ayı          2009 Aralık ayı         Değişim oranı
Pirinç                    2,7                             4,8                            77,7
Makarna               1,2                             2,0                            70,0
Dana eti              12,1                            20,4                           68,5
Koyun eti            10,8                            20,8                           93,6
Tavuk eti               2,8                             5,7                          107,2
Beyaz peynir         4,8                           12,4                           157,3
Limon                   0,2                             1,8                         1049,2
Kuru soğan           0,7                             1,2                             81,2
Mercimek             1,5                             4,2                           115,5
Elektrik                 0,2                             0,3                             65,2
Tüp                     30,3                           45,6                             50,5
Süt                        1,5                             2,0                             32,9
Ayçiçek                2,9                              4,4                            53,4
Elma                     0,95                          1,48                            55,4
Kuru üzüm            3,2                             5,8                             75,1
Kuru fasulye         2,8                             4,2                              48,2
Salça                    2,4                             3,3                              36,6
Çay                      8,2                           11,5                              41,2