Doktorlar Hastaların İstediği İlaçları Yazmalı mı?

JAMA dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, doktorların yüzde 37’ si hastaları istediği için onlara daha ‘pahalı olan orijinal ilaçları’ yazıyor.

2009’ da gerçekleştirilen ve 1.891 doktorun katıldığı araştırmada böyle davrananların çoğunun ilaç endüstrisinin bedava yiyecek-içecek ikramlarını kabul edenler arasından çıktığı belirlendi.

Araştırmada, meslek tecrübeleri 30 seneden fazla olan, eşantiyon ilaç kabul eden ve ilaç firmalarının eğitim toplantıların katılan doktorların hastaların talep ettikleri pahalı orijinal ilaçları yazmada daha istekli oldukları da tespit edildi.

Orijinal ilaçlar dâhiliyeci ve psikiyatristler tarafından daha çok yazılırken, çocuk, kalp, anestezi uzmanları ile genel cerrahlar eşdeğer ilaçları tercih ediyorlar.

Keza serbest çalışan hekimler de hastanede görevli olan meslekdaşlarına göre orijinal ilaçları yazmaya daha yatkın bulundular.

Dâhiliyeci ve psikiyatristlerin orijinal ilaçları daha fazla reçete etmeleri bu dallarda yeni ilaçların daha fazla olmasıyla açıklanmaya çalışılıyor; yeni ilaçların en az olduğu uzmanlık alanı ise pediatri yani çocuk hastalıkları.

Orijinal ilaç nedir?

Orijinal ilaç veya referans ilaç uzun araştırmalar ve klinik çalışmaları sonucu belli bir hastalık üzerinde olumlu etki yaptığı ispatlanmış, temeli patentli bir moleküle dayanan ve daha önceden benzeri olmayan yeni ilaçlar için kullanılan bir tabirdir.

Üretici firmanın araştırma ve geliştirme için yaptığı harcamaların karşılığını alabilmesi ve yeni araştırmalar için de kaynak yaratabilmesi için orijinal ilaçların belirli bir süre başka firmalar tarafından üretilip satılmasına izin verilmez.

Jenerik ilaç dandik ilaç değildir

Patent ve veri koruma süresi dolduktan sonra başka ilaç firmalarının aynı etken maddeyi kullanarak piyasaya verdikleri ilaçlara jenerik ilaç veya eşdeğer ilaç adı verilir.

Eşdeğer ilacın orijinal ilaç ile aynı etken maddeyi aynı miktarda ihtiva etmeli, tedavi etkinliği (bio-eşdeğerlilik) ve uygulama şekli aynı olmalıdır.

Jenerik ilaçlar, orijinal olanlardan sadece görünümleri ve inaktif maddelerin (renklendiriciler, bağlayıcılar ve koruyucular) farklı olmasıyla ayrılırlar.

Eşdeğer ilaçların maliyetleri araştırma-geliştirme ve klinik etkinlik-güvenlik çalışmaları yapılmadığı için orijinal ilaca göre çok düşük olduğundan mesela 50 lira olan bir ilacın fiyatı 5 liraya hatta daha da aşağı düşebilir.

Orijinal ilaç üreten firmaların ‘eşdeğer ilaç orijinal ilacın yerini asla tutamaz’ diye beyin yıkamaları, bunları ‘çakma ilaç’ diye kötülemeleri pazarlama oyunundan başka bir şey değildir.

Araştırmanın başı ne diyor?

Araştırmanın başı olan Eric Campbell, “Doktorların yüzde 40’ yakınının bu tür istekleri kaale almaları sağlık sistemine çok büyük bir ekonomik yük getiriyor. Çünkü orijinal ilaçlar jenerik yani eşdeğer olanlara göre yüzde 30 ila 80 oranında daha pahalı” diyor ve ekliyor:

“Doktorlar, ilaç endüstrisinin pazarlama faaliyetlerinin ilaç yazma alışkanlıklarını hiçbir şekilde etkilemeyeceğini söylerler ama bu doğru değildir. Bu tür uygulamaların ilaç yazma üzerine tesiri olmadığını iddia etmek yer çekimini olmadığını ileri sürmekten farksızdır”.

Campbell’ in orijinal ilaçların daha az yazılmasını sağlamak için tavsiye ettiği tedbirlerden biri eczanelere doktorların yazdığı orijinal ilacın yerine ucuz olan eşdeğerini seçme yetkisinin verilmesi. Diğeri de doktorların ilaç firmalarının bedava yiyecek-içecek ikramlarını reddetmelerinin sağlanması.

Kaliforniya Üniversitesi’ nden Profesör Alldredge de orijinal ilaçların tercih edilmesinde tüketiciye doğrudan yapılan reklâmların ve medyada yer alan “jenerik ilaç imal eden fabrikaların çok sıkı denetlenmediği” haberlerinin büyük rolünün olduğu fikrinde.

“Bundan dolayı da hastalar doktorlarına, eczacılarına ve sigortacılarına güven duymuyor. Bazı doktorlarda da bu ilaçların daha düşük kalitede oldukları algısı var ve bu da jenerik ilaçların yazılmasına bir bariyer teşkil ediyor” diyor.

Gelelim neticeye

Görüyorsunuz Amerikalı hastalar da bizimkiler gibi doktorlarından adını duydukları, reklâmı yapılan pahalı orijinal ilaçları yazmalarını istiyorlar ama aramızda ‘küçük’ bir fark var.

Araştırmadan Amerikalı doktorların yüzde 60 kadarının bu isteğe karşı çıkabildikleri anlaşılıyor; oysa böyle bir şey bizde mümkün değil.

Hastanın istediği bir ilacı “Yazmam” deme “babayiğitliğinde” daha doğrusu “gafletinde” bulunan bir doktorun başına gelecekleri düşünmek bile istemiyorum.

KAYNAK

1. http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1555818

2. http://www.health.harvard.edu/blog/generic-drugs-dont-ask-just-tell-201301075766

3. http://www.medpagetoday.com/PublicHealthPolicy/GeneralProfessionalIssues/36742

4. http://capsules.kaiserhealthnews.org/index.php/2013/01/study-doctors-give-in-to-patients-demands-for-brand-name-drugs/