Çölyak’ı Bir Virüs Başlatabilir

Science’ de yayınlanan araştırmada, reovirüslerin bağışıklık sisteminin glutene aşırı tepki göstermesine sebep olabileceği ve Çölyak gelişimini tetikleyebileceği belirlendi (1).

Reovirüsler sık olarak insanları enfekte edebilen ama hiçbir belirtiye yol açmayan virüslerdir.

Araştırmada genetik olarak farklı iki farklı reovirüs (T1L ve T3D) türü kullanıldı.

Farelerde gerçekleştirilen deneylerde bu virüslerden T1L’ in bazı düzenleyici bağışıklık hücrelerini baskıladıkları ve glutene karşı enflamatuar cevabı artırarak glutene toleransın kaybolmasına yol açtığı ama T3D’ ün böyle bir etkisinin olmadığı belirlendi.

Araştırmada Çölyak hastalarında reovirüslere karşı antikor ve glutene toleransın kaybolmasında anahtar rolü oynayan IRF-1 gen ekspiresyonun seviyelerinin Çölyak olmayanlara göre yüksek olduğu da tespit edildi.

Çölyak hastalığının, buğday, çavdar, arpa gibi tahıllarda bulunan gluten isimli proteinin gliadin bileşiğinin bağışıklık sistemi tarafından vücuda zararlı olarak algılanması ve ona karşı antikorlar oluşturulması sonucu   ortaya çıktığı kabul ediliyor.

Virüsler oto-immün hastalıkları tetikliyor

Virüslerin oto-immün hastalıkları tetikleyebileceği uzun süredir biliniyordu ama bu çalışma ile bir viral enfeksiyonun bağışıklık sisteminin yiyeceklere cevabını nasıl değiştirebileceği konusunda yeni bilgilere ulaşılmış oldu.

Reovirüsler bir hastalık tablosuna yol açmayan masum virüsler olmakla beraber çocuğun glutenle ilk karşılaşması sırasında bir reovirüs enfeksiyonu geçiriyor olması bağışıklık sisteminin glüteni yabancı olarak algılamasına ve ona karşı bir immün cevap geliştirmesine yol açabiliyor.

Glutene karşı gösterilen bu immün cevap da bağırsak hücrelerinin hasarına sebep oluyor.

Aşı geliştirilebilir

Araştırmacılar, reovirüse karşı geliştirilecek bir aşı ile Çölyak’ ın önlenebilmesinin mümkün olabileceği üzerinde de duruyorlar ama bence çok acele ediyorlar (2).

Birincisi reovirüsler dışında başka virüslerin de benzer rolleri olabilir, ikincisi de insanlara hiçbir zarar vermeyen bir virüse karşı aşılanmanın birçok riskleri olabilir.

Amerika’ lıların yüzde 30 kadarında Çölyak’a yatkınlığı sağlayan genler bulunduğu halde hastalığın görülme oranının yüzde 1 olması Çölyak’ ın gelişiminde başka faktörlerin de rolü olabileceğini düşündürüyor.

Reovirüs enfeksiyonu bu faktörlerden sadece biri olabilir.

Gelelim neticeye

Bu araştırma Çölyak hastalığının ortaya çıkmasında reovirüs enfeksiyonunun rolü olabileceği “ihtimalini” ortaya koyuyor.

Buradan hemen bir “aşı çıkarma” hiç yakışık almayan tamamen ticari bir düşüncedir.

Kaynak:

1. http://science.sciencemag.org/content/356/6333/44

2. http://www.npr.org/sections/thesalt/2017/04/08/523002516/when-gluten-is-the-villain-could-a-common-virus-be-the-trigger