Canlılar arasında toplum olarak yaşayan grupların en önemlisi insandır. İnsanlar yaratılışı gereği yalnız yaşayamaz.
Bireyler bir araya gelir ve belirli bir düzen içerisinde yaşama şanslarını artırırlar. Toplum olarak yaşama şansını artırmak için, toprak (vatan) sahibi olurlar. Vatan sınırlarında yaşamayı sağlayan yasal düzenlemeler belirlenir. Toplumsal değerler ve insani ilişkiler yaşam standartlarını tayin eder.
İnsani ilişkilerde hukuk, adalet ve ahlaki değerler önemlidir. Birliği oluşturan bireylerin, başkalarına zarar verme hakkı yoktur. Yasalar da bu bağların zarar görmemesini sağlar. Tek başına bir insanın yararına olan olay, toplum içinde aynı değerdedir. Böylece doğada birlikte yaşama şansı hayat bulacaktır.
Toplumda ahlaki değerler, ne kadar geçerli ise ahlaksızlıklar da o kadar geçersizdir. Onun için doğanın kuralına uymayan davranışlar, toplumda, ahlaki değerler gibi etkili olamaz. Bu davranışların toplumda yer edinmesi mümkün değildir.
Toplumda davranış bozukluklarını, uygun görenler, uyum problemi yaşarlar. Problemin çözülüp insanları topluma kazandırmak gerekir. Kazanılan kişilerin iyiliğini ve mutlu olmasını istemek gerekir. Çünkü bir bireyin sağlığı toplumun sağlığıdır. “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.”
İnsanların dostluğu, sağlığı ve moral gücü toplumsal açıdan önemlidir. Bireyler sosyal yarasını topluma yansıtmamalıdır. Toplumun sosyal yarası ve sağlıksız davranışları düşüncesizlikten kaynaklanır. Onun için, toplumda insani ilişkilere öncelikli değer verilmelidir.
Bireyin yaşantısı özentili olmamalıdır. Çünkü; lüks hayata ve israfa yönelik yaşayanlar gibi kendini bilmeyenlerden, uzak durulmalıdır.
Toplumsal hukuk ve adaletin devamlılığına dikkat edilmelidir. Ayrıca özgür düşünmelidir. Toplumda inanç yönüyle de bireylerin sağlıklı hareket etmesi gerekir. İnsanlar birbirlerine sevgi ve saygı ölçüsünde mesafelerini korumalıdır. Sabırlı olmalı ve inanç yönüyle kimseye karışılmamalıdır.
Bireyler kesinlikle eğitim ve öğretimden geçmelidir. Eğitimli bir toplum, başarılara imzasını atmış olacaktır. Çünkü; eğitimli bir toplum, doğayla uyum içinde olacak, böylece değerlerin korunması sağlanacak ve devamlılığı için çalışılacaktır.
Eğitimli insanlar arasında, birbirine, kuşkuyla bakılmaz. Böylece toplumsal değerler yücelir. İnsanlar, ileri seviyelere çıkarken, çalışana önyargısız destek verilir.
Doğal ortamın korunması da eğitimli insanların işidir. Bu durumdaki toplumun düzeni de sağlıklı olarak devam eder.
İnsanın düşünceleri ve yapmaya çalıştıkları her zaman toplum yararına olmalıdır. Kendine yaramayanı, başkasına yapmamalıdır.
Toplum, doğasına uygun adım atmalıdır.
Hasan TANRIVERDİ
