Asrın Hastalığına Çare: Sokrates’in Üçlü Filtresi

Kendi peygamberinin (s.a.s) eşine, mü’minlerin anasına dahi iftira atan ve bunun dedikodusunu yapanların mirasçıları, Peygamber’den (s.a.s) ve ilk nesil müslümanlardan uzaklaştıkça daha da çirkefleştiler.

Bu bağlamda hem asrımız insanlarının çoğunun müftela olduğu bu hastalığa dikkat çekmek hem de bu hastalıktan korunmak için Sokrates’in üçlü filtresine ne kadar da ihtiyaç olduğunu hatırlatmak istedim:

Bir gün bir adam Sokrates’e: “Arkadaşınla ilgili ne duyduğumu biliyor musun?” der.

Sokrates: “Bir dakika bekle” diye cevap verir ve devam eder: “Bana bir şey söylemeden evvel küçük bir testten geçmeni istiyorum. Buna Üçlü Filtre Testi deniyor”. Adam merakla: “Üçlü Filtre?” nedir diye sorar.

Sokrates. “Benimle arkadaşım hakkında konuşmaya başlamadan önce, bir süre durup ne söyleyeceğini filtre etmek iyi bir fikir olabilir, der.

Üçlü Filtre

Birinci filtre: “Gerçek filtresi. Bana birazdan söyleyeceğin şeyin tam olarak gerçek olduğundan emin misin?” Adam: “Hayır, aslında bunu sadece duydum.” “Tamam” der, “Öyleyse, sen bunun gerçekten doğru olup olmadığını bilmiyorsun…

Şimdi ikinci filtreyi deneyelim, yani iyilik filtresini. Arkadaşım hakkında bana söylemek istediğin şey iyi bir şey mi?” diye sorar Sokrates.

Adam Sokrates’e: “Hayır, tam tersi” diye cevap verir. Sokrates: “Öyleyse onun hakkında bana kötü bir şey söylemek istiyorsun ve bunun doğru olduğundan emin değilsin. Fakat yine de testi geçebilirsin, çünkü geriye bir filtre daha kaldı.

Üçüncü ve son test olan İşe yararlılık filtresi; bana arkadaşın hakkında söyleyeceğin şey benim için yararlı mı?” diye sorar. Adam şaşırarak: “Hayır! Gerçekten de değil!” Sokrates: “İyi o zaman. Eğer bana söyleyeceğin şey doğru değilse ve yararlı değilse, bana niye söyleyesin ki!” der.

Demek anlaşılıyor ki, sen istemedikten sonra kimse başkasının dedikodusunu yanında yapamaz. Yapıyorsa senin de buna gönlünün olduğu sonucu çıkar. Bu ehli hak ve hakikat katında böyledir.

Son olarak Efendimizin sözüyle hitamuhu misk olsun istedim: Kişiye günah olarak her duyduğunu söylemesi yeter! minvalindeki hadisin metni şöyledir: “Her duyduğunu nakletmesi kişiye yalan olarak yeter. ” (Müslim, Mukaddime 5)” bu hadis, herhangi bir araştırma yapmadan, her söyleneni aktarmanın “yalan söylemek” anlamına geldiğini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Ve yalancı “Allah’ın düşmanı” sayıldğı gibi “Allah katında melundur.” Allah Korusun… Tabi Allah ve hesap günü korkusu olana!