AB’de Tohumculuk Mevzuatı Yenilenirken!

Dünya tohum pazarı 50 milyar US$ civarında olup bunun 2011 yılı verilerine göre 37 milyar US$’ı ticarete yansıyan değeri, geri kalan ise üreticinin kendi kullandığı tohumun yani gayri ticari karşılığıdır. Söz konusu pazarının takribi %20’sine, yani 9,4 milyar US$’ AB’ye aittir. 37 milyar US$’lık tohumluğun dış ticarete konu olan değeri ise 10 milyar US$ civarında olup, bunun da takribi %60’ı AB ülkelerinindir.

Son yıllardaki gelişmeler karşısında AB gıda güvence ve güvenliğini, gıdaların besin değerlerini, çevreyi, biyoçeşitliliği ve iklim değişikliğini stratejik önemde buldu ve bu doğrultuda politikalar geliştirmeye karar verdi. İlk aşamada 750 milyar EUR’luk ciro ve 48 milyon istihdamlı tarım ve gıda sektöründe yasa ve yönetmeliklerin yeniden ele alınması hedefleniyor[1]. Sağlık ve Tüketici Genel Direktörlüğünce yürütülecek bu çalışmaların ana hedefi, var olan 70 yasanın 5’e indirgeyerek, bitki ıslahcısı, çiftci, gıda ürecisi, işleyicisi, dağıtıcısının mesleklerini daha kolay sürdürülmesini sağlamak (pressroom). “Daha güvenli gıda için akıllı kurallar” sloganı ile Komisyon,  Avrupa’da tarım-gıda zincirinde modernleştirip, basitleştirip ve güçlendirerek adeta bir dönüm noktası paketi yasalaştırılmak isteniyor (law).

Bu düzenlemelerin biri de tohumculuktur. Taslakta ilk göze çarpan, daha başlıkta “TOHUM”  kavramı yerine “Bitkisel Üretim Materyali” (BÜM) ifadesinin yer almasıdır.

Ana hedef,  kurulacak tek bir AB Bitki Çeşitleri Ajansı  (EU Plant Variety Agency) ile tüm AB ülkelerinde şeffaf, rekabete açık, biyoçeşitliliğe ve çevreye önem veren, küresel ısınmayı göz ardı etmeyen BÜM üretiminin sağlanarak, AB’nin dünya pazarlarında etkinliğinin sürdürülmesini sağlamak. Değişen ekonomik, sosyal, çevresel ve bilimsel koşullar karşısında kaçınılmaz olan bu düzenleme şu ara hedeflere yöneliktir:

·       Patates, şeker pancarı, bağ, orman, meyve, sebze gibi üst başlıklara ait 12 yasa tek bir BÜM yasası altında toplanmak,

·       Güncellenmiş AB mevzuatı ile hamoniasyonun sağlanmak,

·       Genel politika hedefleri ödün vermeden gereksiz Tescil ve çeşit korumasına yönelik test maliyetleri ve idari yükünü azaltmak ve kamu yetkilileri ve operatörler için esnekliğini artırmak,

·       Avrupa’da koşullara adapte bitki çeşitlerinin geniş bir çeşitlilik için BÜM kullanıcıların tercihi ve erişim artırmak amacıyla, özellikle KOBİ’lerde, bitki ıslahın çalışmalarını artırmak,

·       Yeni Birlik üyelerindeki BÜM mevzuatı (tarım, biyolojik çeşitlilik, gıda güvenliği, iklim değişikliği, biyoekonomi) ile senkronizasyonu sağlamak,

·       BÜM pazarı için daha esnek ve basitleştirilmiş bir hukuki çerçeve sağlamak,

·       Denetim ve eğitim ile AB çapında mevzuatına uyum sağlamak,

·       AB kayıtlarındaki bilgilerin zamanında ve düzeyli bir şekilde izlenerek yenilikleri teşvik etmek vs.

Gerçekten de AB’de tescil ve sertifikasyona harcanan yıllık meblağ 55-60 milyon EUR civarındadır. FYD (Farklılık, yeknesaklık ve durulmuşluk) ve TDÖ (Tarımsal Değerleri Ölçme Denemelerine) harcanan bu paranın tahsilinde özellikle küçük işletmelerin olumsuz etkilenecekleri muhakkak. Bu tür şirketlerinin piyasadaki etkinliği artırmayı hedefleyen topluluğun, özellikle tescil ve sertifikasyonda yeni düzenlemeler yapması beklenmekte idi. Daha da ileriye gidilerek, biyoçeşitliliğin sağlanması adına, özellikle gayriticari tarımsal üretimde kullanılacak çeşitlerin tohumluğu için farklı bir sistemlerin uygulanacağı da taslakta yer almaktadır.

Ana hedefi tohumculuk konusunda küresel bazda rekabet gücünü korumayı, hatta artırmayı düşünen AB’nin dünya tohumluk pazarındaki değişime nasıl ayak uyduracağı sorusu akla geliyor. Şekilde de görüldüğü gibi 50 milyar US$’lık dünya tohumluk pazarının % 26’sı, ticarete yansıyan 37 milyar US$’lık miktarın 13,2 US$’ı yani %36’sı transgeniktir.  AB yıllık 30-40 milyon ton transgenik ürün ithal etmekte iken fakat tek bir transgenik tohumu yokken, ister istemez insan soruyor “Acaba AB “ağaca bakarken ormanı unuttu mu?”  Bu konuda detaylı bir analiz için:

“http://blog.milliyet.com.tr/ab–gdo-ya-hayir-la-neler-kaybediyor/Blog/?BlogNo=350591″e bir göz atabiliriz!

Prof. Dr. Nazimi Açıkgöz