Bu hafta sonu ülkemizde öğrenci seçme sınavı yapıldı. Binlerce aday yüksek puan almak ve bunun neticesi olarak arzu ettikleri üniversite ve bölüme gitmek ve de istedikleri mesleğe sahip olabilmek için ter döktü. Üniversite adaylarının daha iyi meslek seçmeleri için kaleme aldığım “21.Yüzyılda Kariyer Seçimi” isimli kitabın yazarı olarak adaylara bu makalemle yardımcı olmaya çalıştım.
ÖSS sonrası iyi bir tercih yapmak için adayın önce kendi kişiliğini bilmesi gerekir. Ünlü meslek psikolog John Holland insanların 6 tip kişilik tipinin bir karışımı olduğunu savunmuş ve kendi kişiliğine uygun meslek seçenlerin mesleklerinde arzu ettikleri performansı yakalayacaklarını iddia etmiştir. Holland’a göre 6 tip kişilik vardır: Mekaniksel (M), Araştırmacı (A), Artistik (T), Sosyal (S), Girişimci (G), Resmi (R). Bu kişiliklerin tipik özellikleri aşağıdaki gibidir:
Mekaniksel (M): Atletik, makine ve aletlere çalışmaktan hoşlanan, içe dönük, becerikli, pratik, istikrarlı, siyasi görüşlerinde tutucu, alçakgönüllü.
Araştırmacı (A): Meraklı, sessiz, içe dönük, bilimsel, analitik, entelektüel, zeki, çalışkan.
Artistik (T): Hassas, duygusal, sanata ilgili, yetenekli, dikkatsiz, düzensiz, karmaşık, orijinal, sıra dışı.
Sosyal (S): Nazik, içten, güvenilir, anlayışlı, cömert, sabırlı, vefalı, fedakâr, dışa dönük, dine eğilimli.
Girişimci (G): Kurnaz, baskın, hırslı, ısrarcı, dinamik, enerjik, konuşkan, dışa dönük.
Resmi (R): Detaycı, titiz, düzenli, sistematik, planlı, kurnaz, dikkatli, mükemmeliyetçi.
Yukarıdaki kişilik özelliklerine bakarak sizi en çok yansıtan 3 kişiliği bulun ve kodlayın. Örneğin en çok araştırmacı (A) kişilik tipinde belirtilen kişilik özelliklerini, ardından artistik (T) ve onun ardından sosyal (S) kişilik özelliklerini taşıdığınızı düşünüyorsanız, kişilik kodunuz (ATS) dir.
Üniversiteye giriş sınavında doğru ve yerinde bir tercih yapmak için seçmeyi düşündüğünüz bölümün ne tip iş çevresine sahip olduğunu bilmeniz gerekir. Holland 6 tip iş çevresi olduğunu iddia etmiştir. Bu çevreler Mekaniksel (M), Araştırmacı (A), Artistik (T), Sosyal (S), Girişimci (G), Resmi (R) dir. Görüleceği gibi kişilik ile iş çevreleri aynı isimlere sahiptir. Her mesleğin 3 harfli iş çevre kodu vardır. Örneğin psikolojinin kodu ATS dir. Bunun anlamı, psikolojinin ilk önce araştırmacı (A) iş çevresine ardından sırasıyla artistik (T) ve sosyal (S) iş çevresine sahip olmasıdır. Holland’a göre kişinin 3 harfli kişilik kodu ile seçmeyi düşündüğü mesleğin iş çevresi kodu aynı ise o kişi mesleğinde başarı gösterebilir. Örneğin bireyin kişilik kodu AMS ise, bu birey AMS koduna sahip bir iş çevresinde (Tıp gibi) başarılı bir kariyer sahibi olabilir.
Aşağıdaki tabloda 21 meslek (bölüm) ve bu mesleklerin iş çevresi kodlarını verdim. Üniversite sınavı sonrası bölüm tercihi yaparken önce kişilik kodunuzu bulmanız ve kişilik kodunuza uygun meslek seçmenizi tavsiye ederim. Listenin tamamına ise
http://www.careerplanner.com/JobDescSearchTool.cfm adresinden ulaşabilirsiniz.
Tablo 1: Bazı Bölümler ve Sahip Olduğu İş Çevrelerinin Kodu
| Bölüm | İş Çevresi Kodu | Bölüm | İş Çevresi Kodu | Bölüm | İş Çevresi Kodu |
| Kimya | AMR | Hukuk | GRS | Bilgisayar Öğr. | ASM |
| Fizik | AMR | İktisat | AGR | Psikoloji | ATS |
| Biyoloji | AMR | İşletme | AGR | Sosyoloji | ATS |
| Coğrafya | AMR | Maliye | AGR | İlköğretim Öğr. | STA |
| Mühendislik | AMR | Ekonomi | AGR | Lise Öğr. | STA |
| Tıp | AMS | Pazarlama | GMS | Hemşirelik | SMG |
| İngilizce Öğr. | TSA | Eczacılık | ARM | Rehberlik | SAT |
Bütün adaylara başarılar dilerim.
