Ülkemizde özellikle son birkaç yılda yabancı işçi sayısında hızlı bir artış var. Yabancı uyruklu işçi istihdamı, ya yasal izinler alınarak, ya da herhangi bir yasal prosedür izlenmeden, tamamen yasa dışı bir şekilde yapılabilmektedir.
Dünyadaki ekonomik ve siyasi gelişmelere paralel olarak çok sayıda yabancı uyruklunun çeşitli sektörlerde çalıştığı bilinmektedir. Tam sayısı bilinmemekle birlikte, çoğunluğu eski doğu bloku ülkelerinden yaklaşık bir milyon civarında yabancı uyruklunun kayıtdışı çalıştığı tahmin edilmektedir.
4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkındaki Kanun’la birlikte dağınık ve karmaşık yasal düzenlemelere son verilerek, yabancı uyrukluların çalışmalarına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Süreli çalışma izni
Belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak ve en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilen izindir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı süreli çalışma izninin geçerlilik alanının şehir, idari sınır veya coğrafî bölge gibi girdileri baz alarak genişletebilme veya daraltma yetkisine sahiptir. Bir yıllık kanunî çalışma süresinden sonra aynı iş yeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi en fazla iki yıl daha; üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda ise aynı meslekte dilediği işverenin yanında çalışmak üzere çalışma izninin süresi en fazla üç yıl daha uzatılabilecektir. Çalışma izni ve çalışma vizesi işlemlerini tamamlayan yabancılara çalışma izin süresine paralel olarak, resen çalışma amaçlı ikamet tezkeresi tanzim edilecektir. Aynı şekilde, süresi bittiğinde de çalışma izni süresine paralel olarak resen uzatılacaktır.
Türkiye’ye çalışmak üzere gelen bir yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da yabancının kendisi ile birlikte en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları koşuluyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışma izni verilebilecektir. Ancak bunların çalışabilmeleri için öğrenci olmamaları koşulu aranacaktır.
En az beş yıllık kanuni ve kesintisiz ikamet koşulunun yerine getirilip getirilmediği ise emniyet makamlarından alınacak belge ile kanıtlanacaktır. Bu belge diğer belgelerle birlikte Bakanlığa süreli çalışma izni başvurusu sırasında iletilir.
Süresiz çalışma izni
Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıl kanunî çalışması olan yabancılara; belirli bir işletme, meslek, mülkî veya coğrafî alanla sınırlandırılmaksızın verilen izindir. Süresiz çalışma izni almış olan yabancıların çalışma amaçlı ikamet tezkereleri, yabancının talebi ve varsa sözleşme süresi dikkate alınarak, her defasında resen beş yıla kadar verilebilecek ancak pasaport süresi aşılmayacaktır.
Bağımsız çalışma izni
Yabancıların Türkiye’de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşulu ile verilen izindir. Bağımsız çalışma izni almış olan yabancıların çalışma amaçlı ikamet tezkereleri, yabancının talebi de dikkate alınarak, her defasında resen beş yıla kadar verilebilecek ancak pasaport süresi aşılmayacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca bağımsız çalışma izni verilmiş olan bir yabancının millî güvenlik, kamu düzeni, kamu sağlığı ve genel ahlak açısından ikametinin uzatılmasında sakınca görüldüğü takdirde bağımsız çalışma izninin iptali için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bilgi verilir.
