Koşinil Kırmızısı

Renkten renge girmeyen hep kırmızı kalan koşinil kırmızısının kaktüs bitkisinde yaşayan koşinil böceğinden elde edildiğini biliyor muydunuz?  Bilimsel adı Dactylopius coccusolan olan Koşinil, Meksika ve Kanarya Adalarında yaşayan bir böcek türü.  Eklem bacaklı koşiniller kaktüse yapışık, asalak olarak yaşamlarını sürdürürler.  Kaktüs tarafından bakıldığında istilacıdırlar.

Koşinil kırmızısının doğuşu

Koşinil kırmızısı ilk kez Sevilla limanlarına gediği sıralarda  İspanya’da kumaşlar soluk kırmızı renkler ile boyanıyordu. İspanyollar koşinil kırmızısı ile boyanmış kırmızı renkli kumaşları ortaya çıkarınca, kırmızı renkli kumaşlar pazarını da ele geçirdi. Meksika’dan Avrupa’ya ihraç edilen koşinil miktarı yıllık 70 ton üzerindeydi. Hindistan, Çin, Japonya ve Mısır’da bu kırmızıya kayıtsız kalmadı.  Koşinil kırmızı rengi Osmanlı fermanlarına ve el yazmalarında da kullanılır. Böyle bir ekonominin sadece İspanyollarda olması Avrupalılarının canını sıkmaya başlar. Kırmızının kaynağını bulmak için bilim adamlarına casusluk görevi verilir.  Bir rengin kaynağını bulmak için  için casusluk görevi verilmesi ilginç değil mi? 18. Yüzyılın sonlarında İngilizler boyanın kaktüste yaşayan koşinil böceğinden elde edildiğini keşfetti.

Kaktüsün dikenli armut denilen türünü Avustralya’ya götürerek, bu kaktüslerde koşinil üretmeyi düşünürler.  Ancak istilacı, dikenli kaktüsler, Avustralya’nın her yerini sarar ve kurtulmak için yüzyıl boyunca dikenli kaktüslerle uğraşmak zorunda kalırlar. (TRT belge- selinde bir rengin doğuşunu izledim.)

Koşinil ve karmin

Koşinil asalak böceklerinin dişilerinden veya yumurtalarından elde edilen içerisinde kırmızı renk pigmentlerini barından madde karmin’dir. Dişileri ­ Karminik asit içermesi nedeniyle yoğun kırmızı renge sahiptirler. Dişi ve erkek koşiniller arasındaki farklardan birisi budur. Farklılıklardan birisi de erkeklerde kanat bulunması ve dişilerde kanat bulunmamasıdır. Erkek olan türleri daha uzun bir yapıya sahip, dişilerse daha geniş bir yapıya sahip.

Meksika tüm dünyaya karmin gönderiyor. Meksika’daki kaktüs tarlaları İncir çıkaran kaktüs bitkileri olarak biliniyor. Doğal ortamlarda çoğaldığı gibi kültürel ortamlarda da yetiştirilmektedir. Koşinil böceği için özel tarlalar kurulur. Bu böcekler ve larvaları, Meksikalı köylüler tarafından toplanır. Kurutulduktan sonra öğütülüp un haline getirilerek renklendirici madde olarak kullanılır.

Doğal bir renklendirici olduğu için gıda sektörü, tekstil ve kozmetik sanayiinde karmin

Kanserojen madde içermediği, herhangi bir sağlık tehdidi bulunmadığı bilimsel olarak kanıtlanan Karmin, gıda sektöründe önemli bir yer tutmaktadır.  Kırmızı rengi elde etmek için çok uzun zamandan beri kullanılmakta. Tarihte, kırmızı rengi elde etmek için kökboyası olarak kullanılmaya başlanmış. Gıda maddelerinin yanı sıra kozmetiklerde ise saç ve cilt bakım ürünlerinde, rujlarda, yüz pudralarında, allıklarda ve tekstil sektöründe kullanılmaktadır.

 Gıda sektöründe Karmin

Etiketlerde belirtilen Karmin,  koşinil böceğinden elde edilen kırmızı renkli gıda renklendiricisidir. Karmin böceğinin ve yumurtalarının ezilmesiyle elde edilen karmin gıda endüstrisinde renklendirici olarak kullanılıyor. Gıdanın rengini ve raf ömrünü korumak için işlenmiş et ürünlerinde, vişneli, çilekli süt ürünlerinde,  reçel, kola,  birçok şekerlemelerde, salça ve hazır çorbalarda, dondurmalarda, kolalarda gıda endüstrisi tarafından kullanılıyor.

Renk vermek adına böcekten renk çıkarmak ilk kimin aklına gelmiş? 

Etiketlerde Karmin, E120 kodu ile belirtiliyor. Karmini diğer renklendiricilerden ayıran özelliği, gıdaların üretim süreçlerinde ve sonrasında gelişen sıcaklık durumlarından etkilenmemesi. Karmin varsa renkte bozulma yok ve raf ömrü uzun. “Renk vermek adına böcekten renk çıkarmak ilk kimin aklına gelmiş?”  düşünmemek elde değil.

Ezilmiş böcek yiyor olma düşüncesi sizi korkutmasın. Kanserojen olan kimyasal gıda boyalarından daha doğal ve zararsız olduğunu belirten uzmanlar, sentetik boya kullanımından çok daha doğal olan bir gıda boyası olduğunu belirtiyor.  Çok nadiren bazı duyarlı kişilerde anafilaktik şok tepkisine sebep olabileceğini de hatırlatıyor.

Çevrenizdeki kaktüslerde koşinil aramayın. Bu böcekler Meksika, Kanarya Adaları,  Bolivya,  Peru ve Şili’de dikenli bir kaktüste yaşıyor.

Sağlıklı günler dileğiyle…