Carnegie Mellon ve Pittsburgh Üniversiteleri tarafından yapılan araştırmada, bir dizi farklı demografik ayrıntıya göre 5 milyondan fazla anket cevabı analiz edildi ve “muhtemelen” veya “kesinlikle” aşı yaptırmayı seçmeyen insanlar “aşı tereddütlü ” olarak sınıflandırdı (1, 2).
Bazı açılardan bulgular tahmin edildiği gibi çıktı. Meselâ, makale, 2020 başkanlık seçimlerinde daha yüksek Trump desteğine sahip eyaletler ile Ocak 2021-Mayıs 2021 döneminde daha yüksek tereddüt arasında güçlü bir korelasyon olduğunu göstermektedir.
Bununla beraber daha da şaşırtıcı olan, aşı tereddüdünün eğitim seviyesine göre bozulmasıdır.
Tereddüt ve eğitim düzeyi arasındaki ilişkinin, en az ve en eğitimli olanlar arasında en yüksek tereddütle U şeklinde bir eğri izlediği tespit edildi.
“Yüksek lisans derecesine sahip insanlar en az tereddütlüydü” ve “en yüksek tereddüt doktora derecesine sahip olanlar arasındaydı”.
Dahası, makale 2021’in ilk beş ayında tereddütte en büyük düşüşün en az eğitimli olanlar yani lise veya daha az eğitime sahip olanlar arasında olduğunu ortaya koyuyordu.
Bu arada, tereddüt en eğitimli grupta sabit kaldı; Mayıs ayına kadar, doktora derecesine sahip olanlar en tereddütlü gruptu.
Yani sadece en eğitimli insanlar Kovid aşısı konusunda en şüpheci değil, aynı zamanda bu konudaki fikirlerini en az değiştirenler de onlardı.
Aşı konusunda tereddütlü katılımcıların neredeyse yarısı yan etkilerden korktuklarını ve Kovid-19 aşısına güvenmediklerini; üçte birinden fazlası hükümete güvenmediğini, aşıya ihtiyaç duymadığını ve güvenli olup olmadığını görmek için beklediğini bildirdi.
Sebepler, aşı amacının derecesi ve ırk/etnik kökene göre farklılık gösteriyordu.
Sağlık çalışanlarının durumu
Sağlık çalışanları arasında Kovid-19 aşı tereddüdüne ilişkin yayınlanmış delillerin dünya çapında kapsamlı bir değerlendirmesinin yapıldığı araştırmada sağlık çalışanlarında dünya çapında Kovid-19 aşılama tereddüdünün yaygınlığının % 4,3 ile% 72 arasında değiştiği (ortalama olarak %22.51) belirlendi (3).
USA’ da St. Elizabeth Community Hospital’ de 700 sağlık çalışanının yarısından azının aşı ilk sunulduğunda aşı yaptırmaya istekli oldukları tespit edilmişti.
Providence Holy Cross Medical Center’ da ise her beş doktor ve hemşireden birinin, Los Angeles’ ta da hastanede “ön cephede” çalışanların yüzde 20-40’ ı, Riverside County’ de sağlıkçıların yüzde 50’ si aşıyı reddetti.
Benzer bir çekimserlik USA’ da huzurevi çalışanlarında da vardı, bunların da yüzde 60’ ı aşı yaptırmak istemiyordu (4).
Memleketin durumu
Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) tarafından gerçekleştirilen araştırma ile aşı tereddüdü veya reddi konusunda önemli sonuçlar ortaya kondu (5).
Buna göre araştırmaya katılanların yüzde 64,1’inin aşı konusunda endişeli olduğu, yüzde 72,1’inin ise aşılar hakkında aldığı bilgilere güvenmediği belirlendi.
Aşıya yaklaşım konusunda kararsız ve güvensiz olanların oranı yüksek olmasına karşılık, çalışamaya katılanların yüzde 49,5’i Kovid-19 aşısını yaptıracağını bildirdi.
Muharrem Sarıkaya’ nın “Aşıya en çok karşı çıkanlar: çok okumuş ve çokbilmişler” başlıklı yazısı ile haberdar olduğum Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı tarafından yapılan “Çocuk aşılarında artan kararsızlık: Nedenleri farklı aktörlerin deneyiminden anlamak” isimli çalışmayı çok önemli buluyorum (6).
Bununla alâkalı görüşlerimi “Aşı karşıtlığının esas sebebi hiçbir şeye güvenmemek” başlıklı makalemde okuyabilirsiniz (7).
“Aşılanmamışları homojen bir grup olarak görmeyi bırakmamız ve bunun yerine onları bireysel insanlar olarak anlamamız gerekir; aşısız insanları suçlamayı bırakmalı ve korumaya başlamalıyız” diyen Dr. Abraar Karan’ ı da çok haklı buluyorum (8, 9).
Gelelim neticeye
Aşı tereddüdünün birbirinden çok farklı sebepleri olabileceğini, tüm mütereddidleri aynı kaba koymanın doğru olmadığını, tereddüdleri gidermek için bu kişilerin endişelerini anlamaya ve gidermeye çalışmanın gerekli olduğunu düşünüyorum.
En küçük bir tereddüdüm yok: Aşı tereddüdü olanların tehdit, kısıtlama, aşağılama, hakaret gibi yöntemlerle yola getirilmeye çalışılması aşı tereddüdünü büsbütün artıracaktır.
Kaynaklar:
1. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.20.21260795v1.full.pdf
2. https://unherd.com/thepost/the-most-vaccine-hesitant-education-group-of-all-phds/
3. https://link.springer.com/article/10.1007/s10900-021-00984-3
4. https://ahmetrasimkucukusta.com/2021/01/06/yazilar/tip-yazilari/kovid-asisi/usa-da-bazi-saglik-calisanlari-oncelikli-erisimleri-olsa-bile-kovid-asisini-reddediyor/
5. https://www.medimagazin.com.tr/guncel/genel/tr-saglik-calisanlarinin-asi-tereddutu-incelemesi-kimler-daha-cok-asi-tereddutu-yasiyor-11-681-95633.html
6. https://www.haberturk.com/yazarlar/muharrem-sarikaya/2904794-asiya-en-cok-karsi-cikanlar-cok-okumus-ve-cokbilmisler
7. https://ahmetrasimkucukusta.com/2021/01/02/yazilar/tip-yazilari/kovid-asisi/asi-karsitliginin-esas-sebebi-hicbir-seye-guvenmemek/
8. https://blogs.bmj.com/bmj/2021/08/06/abraar-karan-we-must-stop-blaming-and-start-protecting-the-unvaccinated/
9. https://ahmetrasimkucukusta.com/2021/08/12/misafir-yazar/asisiz-insanlari-suclamayi-birakmali-ve-korumaya-baslamaliyiz/