Aşı yapılan günün gecesi iyi uyumanın ve aşının sabah saatlerinde yapılmasının aşıların etkinliklerini artırabileceğini gösteren çok sayıda çalışma var.
Grip aşısı yapıldıktan 10 gün sonra IgG sınıfı antikor seviyeleri birbiri ardına 4 gece sadece 4 saat uyumalarına müsaade edilenlerde bu tür uyku eksiklikleri olmayan bireylerde ölçülenlerin yarısından daha az bulundu.
Uyku süresi ile hepatit B aşısına antikor cevabı azalması arasında da benzer bir münasebet olduğu tespit edildi.
Uyku sadece antikor cevabını değil hücresel bağışıklığı da etkileyebilir.
Uyanıklıkla karşılaştırıldığında, hepatit A’ya karşı aşılamanın ardından gece uykusu, bağışıklık cevabında önemli rolü olan virüse özgü yardımcı T hücrelerin nispi oranını ikiye katladı.
İlginç bir şekilde, ilk aşılamadan sonraki gece uyuyan kişilerde, 0-8. haftalarda interferon-γ (IFN- γ) -pozitif bağışıklık hücrelerinin fraksiyonundaki artış, o gece uyanık kalanlara göre önemli ölçüde daha belirgindi.
IFN- γ, virüs çoğalmasını doğrudan baskılar ve virüsleri ortadan kaldırmayı sağlayan immün tepkileri aktive eder.
2009 H1N1 influenza virüsüne karşı aşılamadan sonra gece uykusuzluğun erkeklerde H1N1’e özgü antikorların erken faz üretimini azalttığı ancak kadınlarda azaltmadığı bulundu.
Gece uykusunun, interlökin-12 üreten monositlerin sayısını artırdığı ve aynı zamanda interlökin-10 üreten monositlerin sayısını azalttığı gösterilmiştir.
Bu veriler, aşılama sırasında uyku süresinin uzatılmasının konakçının bağışıklık tepkilerini artırabileceğini ortaya koymasına rağmen, uyku kalitesinin ve orta ila şiddetli obstrüktif uyku apnesinin virüslere karşı aşılamaya karşı antikor tepkileri ile ilişkisini gösteren hiçbir delil yoktur.
Uyku eksikliğine bağlı olarak azalan antikor üretiminin aşı etkinliğini etkileyip etkileyemeyeceği belli değildir.
Hepatit A’ya karşı aşılamadan sonraki gece uyumayan sağlıklı genç yetişkinlerde bireylerin küçük bir alt örneği 20. haftada klinik olarak önemli antikor düzeyine ulaşamadı.
Çoğu sağlıklı insan için, aşılamadan sonraki gece uyku kaybı, aşının etkinliği açısından önemsiz bir endişe kaynağı olabilirse de bağışıklığı baskılanmış olan kişilerde aşıdan sonraki gece uyku süresinin uzatılması aşılara cevabı artırabilir.
Bağışıklık sisteminin sirkadiyen ritminden dolayı aşının yapıldığı zaman da önemli olabilir.
Mesela hepatit A ve grip aşılarının erkelere öğleden sonra yerine sabah yapılması 4 hafta sonraki antikor seviyesini 2 misli artırmıştır.
Gelelim neticeye
Mutasyon gösteren varyantların tüm dünyaya yayıldığı ve aşıların bunlara karşı yeteri kadar etkili olamadıkları da dikkate alındığında KOVİD aşılarının bilhassa bağışıklığı baskılanmış kişilere sabah yapılması ve aşılananların o gece iyi uyumalarının sağlanması daha yüksek antikor seviyeleri sağlayabilir, aşıların koruyuculuğu artabilir.
Kaynak: https://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(21)00126-0/fulltext
